Αιτίες
Κανείς δεν ξέρει τις ακριβείς αιτίες του συνδρόμου. Υπάρχουν υπόνοιες πως έχει γενετικές ρίζες, αλλά τα έως τώρα στοιχεία δεν είναι οριστικά. Υπάρχουν επίσης υπόνοιες πως υπάρχει σχέση με την ικανότητα του οργανισμού να παράγει ινσουλίνη. Η υπόνοια αυτή «γεννήθηκε» από το γεγονός ότι πολλές πάσχουσες αντιμετωπίζουν πρόβλημα βάρους και κατ' επέκτασιν ο οργανισμός τους παράγει πολλή ινσουλίνη. Οι ειδικοί εικάζουν, λοιπόν, πως οι ωοθήκες αντιδρούν στην υπερπαραγωγή ινσουλίνης παράγοντας αυξημένες ποσότητες ανδρικών ορμόνων (ή ανδρογόνων). Και η αυξημένη παραγωγή ανδρογόνων μπορεί να οδηγήσει σε ακμή, αυξημένη τριχοφυϊα, αύξηση του σωματικού βάρους και προβλήματα ωορρηξίας _ στα χαρακτηριστικά, δηλαδή, γνωρίσματα του συνδρόμου.
Η διαταραχή της ωορρηξίας οφείλεται στο γεγονός ότι οι ωοθήκες των ασθενών δεν παράγουν όλες τις ορμόνες, οι οποίες είναι απαραίτητες για να ωριμάσει πλήρως ένα ωάριο. Όταν, όμως, ένα ωάριο δεν ωριμάζει όσο πρέπει, ο οργανισμός δεν το απελευθερώνει από το ωοθυλάκιο μέσα στο οποίο βρίσκεται (το ωοθυλάκιο είναι ουσιαστικά ένα «σακκουλάκι» που το φιλοξενεί προσωρινά). Έτσι, το ωοθυλάκιο απομένει ακέραιο - σαν μια μικρή κύστη που δεν έσπασε - και εγκλωβισμένο στην ωοθήκη, η ωοθήκη δεν παράγει την ορμόνη προγεστερόνη αφού δεν απελευθερώθηκε το ωάριο και, χωρίς προγεστερόνη, ο έμμηνος κύκλος (περίοδος) μιας γυναίκας είναι ακανόνιστος ή και απόντας. Επιπλέον, οι κύστεις-ωοθυλάκια που με τον καιρό συσσωρεύονται, παράγουν ανδρογόνα, γεγονός το οποίο εμποδίζει ακόμα περισσότερο την ωορρηξία.
Συμπτώματα
Τα βασικά συμπτώματα του συνδρόμου είναι ακανόνιστη ή απούσα έμμηνος ρύση, αυξημένη ανάπτυξη τριχών στο πρόσωπο και αλλού στο σώμα (στήθος, στομάχι, πλάτη, δάκτυλα χεριών ή ποδιών), ακμή και λιπαρό δέρμα και αύξηση του σωματικού βάρους ή παχυσαρκία η οποία συνήθως είναι ανδρικού τύπου (πολλά περιττά κιλά γύρω από τη μέση και στην κοιλιά).
Οι ασθενείς έχουν επίσης αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάζουν τύπου ΙΙ διαβήτη, υψηλή χοληστερόλη, αυξημένη αρτηριακή πίεση, ανδρικού τύπου αλωπεκία (φαλάκρα) ή λεπτά μαλλιά, υπερχρωμάτωση και πάχυνση σε ορισμένα σημεία του δέρματος (λ.χ. να έχουν σκληρό και σκούρο καφέ δέρμα σε κάποιο σημείο του αυχένα, τα χέρια, τους μαστούς ή τους μηρούς)
Όλα αυτά τα συμπτώματα μπορεί να εμφανίζονται συνδυαστικά ή μεμονωμένα, αλλά αυτό που είναι κοινό στις γυναίκες είναι οι διαταραχές της εμμήνου ρύσεως.
Διάγνωση
Για την διάγνωση του συνδρόμου δεν χρησιμοποιείται κάποια εξειδικευμένη εξέταση, αλλά ένα απλό υπερηχογράφημα της περιοχής (υπερηχογράφημα ελάσσονος πυέλου), που μπορεί να αποκαλύψει την ύπαρξη μιας διογκωμένης ωοθήκης, η οποία είναι γεμάτη μικρές κύστεις. Στις ασθενείς γίνονται επίσης ορμονικές εξετάσεις, ενώ ο γιατρός λαμβάνει και λεπτομερές ιατρικό ιστορικό.
Θεραπεία
Η θεραπεία εξαρτάται από τα συμπτώματα κάθε ασθενούς, καθώς και το αν θέλει να αποκτήσει παιδιά ή όχι. Στις γυναίκες που δεν θέλουν να μείνουν έγκυοι, μπορεί να χορηγηθούν αντισυλληπτικά χάπια, τα οποία ρυθμίζουν τον έμμηνο κύκλο, ελαττώνουν τα επίπεδα των ανδρογόνων και συμβάλλουν στην καταπολέμηση της ακμής. Βέβαια, τα αντισυλληπτικά δεν καταπολεμούν ριζικά το σύνδρομο, καθώς οι διαταραχές του έμμηνου κύκλου επανεμφανίζονται μόλις διακοπεί η λήψη των χαπιών.
Για την υπερπαραγωγή ανδρικών ορμονών ο γιατρός μπορεί να χορηγήσει μια ομάδα ορμονών που λέγονται αντιανδρογόνα. Η λήψη τους οδηγεί σε μείωση της ανεπιθύμητης τριχοφυϊας, αλλά εάν μια γυναίκα πιστεύει ότι είναι έγκυος δεν πρέπει να τα πάρει, διότι μπορεί να επηρεάσουν την ομαλή ανάπτυξη ενός άρρενος εμβρύου.
Άλλα φάρμακα που μπορεί να χορηγηθούν είναι σκευάσματα για τον διαβήτη, τα οποία επηρεάζουν τον τρόπο ρύθμισης του σακχάρου από την ινσουλίνη και κατ' επέκτασιν την παραγωγή τεστοστερόνης, καθώς και ειδικά φάρμακα διέγερσης της ωορρηξίας.
Στις πολύ σοβαρές περιπτώσεις, ο γιατρός μπορεί να συστήσει χειρουργική επέμβαση, η οποία γίνεται λαπαροσκοπικά και συνίσταται στην διάνοιξη μικρών οπών, που στόχο έχουν να μειώσουν στο φυσιολογικό τον όγκο της ωοθήκης.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι επίσης να αποκτήσει η γυναίκα φυσιολογικό σωματικό βάρος, εάν έχει περιττά κιλά. Το αδυνάτισμα σε συνδυασμό υγιεινής διατροφής και άσκησης, θα βοηθήσει το σώμα να ελαττώσει τα επίπεδα σακχάρου, να χρησιμοποιεί την ινσουλίνη πιο αποτελεσματικά και ίσως να ρυθμίζει καλύτερα τις ορμόνες, με αποτέλεσμα να αποκατασταθεί η έμμηνος ρύση _ κάτι που πολύ συχνά συμβαίνει και μετά από μια εγκυμοσύνη. Ακόμα και το 10% του αρχικού της βάρους να χάσει μια γυναίκα, μπορεί να δει διαφορά στον έμμηνο κύκλο της.
Πιθανοί κίνδυνοι
Μια γυναίκα με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών η οποία δεν κάνει θεραπεία, κινδυνεύει να στειρωθεί, διότι οι πολλαπλές κύστεις προκαλούν σταδιακά βλάβες στις ωοθήκες που αν δεν διορθωθούν με την βοήθεια φαρμάκων γίνοντια μόνιμες, διαταράσσονται την ικανότητα ωορρηξίας και σύλληψης.
Πολύ συχνότερες, όμως, είναι οι ψυχολογικές συνέπειες της νόσου, οι οποίες είναι ιδιαίτερα εμφανείς στις γυναίκες με έντονη τριχοφυϊα στο πρόσωπο. Τον Ιούνιο του 2005, η «Βρετανική Επιθεώρηση Δερματολογίας» δημοσίευσε μία μελέτη η οποία έδειξε πως το συναισθηματικό στρες των δασύτριχων γυναικών είναι πολύ μεγαλύτερο απ' όσο νόμιζαν έως τώρα οι ειδικοί, με επακόλουθο να είναι επιρρεπείς στην κατάθλιψη, την έλλειψη αυτοεκτίμησης και, γενικώς, να έχουν φτωχότερη ποιότητα ζωής σε σύγκριση με τις συνομήλικες τους γυναίκες δίχως πρόβλημα τριχοφυϊας.
Η ίδια μελέτη έδειξε πως ακόμα και όταν οι γυναίκες αφαιρούσαν προσωρινά την ανεπιθύμητη τριχοφυϊα με διάφορους τρόπους, η ψυχική τους διάθεση δεν βελτιωνόταν ιδιαίτερα, διότι ήξεραν ότι σύντομα θα αντιμετώπιζαν το ίδιο πρόβλημα. Αντιθέτως, όταν η αφαίρεση της τριχοφυϊας από το πρόσωπο ήταν μακράς διαρκείας, όπως γίνεται με την βοήθεια μεθόδων όπως τα λέϊζερ, η ψυχική διάθεση των γυναικών τελικώς βελτιωνόταν διότι _ όπως δήλωσαν _ αισθάνονταν πως απαλλάχθηκαν από έναν πολύ μεγάλο «βραχνά».
