H Mονεμβασία ή Μονεμβασιά, αυτό το βραχονήσι που ενώνεται με τη στεριά με μια λωρίδα γης ορθώνεται περήφανα, και έχοντας πίσω του όλο το Αιγαίο μοιάζει έτοιμο να σαλπάρει, γι' αλλού.Σα να μας κάνει χάρη που είναι δεμένο με τη ξηρά, που μας δίνει την ευκαιρία να το επισκεφθούμε εύκολα, που μας αφήνει να βρεθούμε δίπλα του, χωρίς τίποτε το απειλητικό πλέον να κρύβεται πίσω από τα τεράστια τείχη.
Σύμφωνα με την παράδοση η εικόνα της Παναγίας της Χρυσαφίτισσας έφευγε από τη Σπάρτη και εμφανιζόταν στη Μονεμβασιά.
Στο σημείο της εμφάνισης της έλαμπε φως και ανάβλυζε νερό. Οι Χρυσαφίτες έπαιρναν την εικόνα πίσω αλλά αυτή επέστρεφε στη Μονεμβασιά. Στο σημείο όπου βρέθηκε η εικόνα κτίστηκε, το 1600 περίπου, ο ναός της "Εύρεσης" για να την στεγάσει.
Δίπλα του κτίσθηκε κι ένα μοναστήρι. Το μοναστήρι αυτό σήμερα είναι ο παραδοσιακός ξενώνας "Κελλιά" που φιλοξενεί τουρίστες προσφέροντας όλες τις ανέσεις, καθαριότητα και εξυπηρέτηση σε μια ξεχωριστή ατμόσφαιρα. Διαβαίνοντας τα καλντερίμια της Καστροπολιτείας θα γνωρίσετε αιώνες ιστορίας ενός τόπου που μάγεψε κατακτητές και πειρατές Φράγκους, Βυζαντινούς, Τούρκους, Ενετούς, Καταλανούς, Αλγερινούς και ενέπνευσε ποιητές όπως το Γιάννη Ρίτσο.
Η πόλη χωριζόταν σε δύο μεγάλους μαχαλάδες, την άνω πόλη, της οποίας σήμερα σώζονται ερείπια και την κάτω πόλη που υπάρχει ακόμα. Στην άνω πόλη που προστατευόταν από δικό της τείχος, κατοικούσαν οι άρχοντες και στεγάζονταν οι διοικητικές αρχές της πόλης, ενώ στην κάτω πλευρά ήταν οι γειτονιές των ναυτικών που είχαν έτσι εύκολη πρόσβαση προς τη θάλασσα.Η παρακμή της πόλης άρχισε με την παράδοση της πόλης στους Τούρκους, αφού πολλοί από τους τοπικούς άρχοντες εγκαταλείπουν την πατρίδα τους και μεταναστεύουν στη Βενετία, την Κέρκυρα και την Κρήτη. Η απελευθέρωση ήρθε το 1823 μετά από πολυήμερη πολιορκία.
Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια. Ο τοπικός χαρακτήρας της πόλης έμεινε, όμως, αναλλοίωτος. Μέχρι και τώρα η Μονεμβασιά δεν αφήνει κανέναν από τους περαστικούς επισκέπτες της να ξεχάσει τις ιδιαιτερότητές της.
Τα μικρά δωμάτια των ξενοδοχείων μέσα στα παλιά σπίτια με τα πολλά επίπεδα και τα τοξωτά ταβάνια, ο δαίδαλος που δημιουργούν τα λιθόστρωτα στενά σοκάκια, τα σκαλάκια και οι καμάρες, οι βυζαντινές εκκλησίες με τις παλιές εικόνες, τα κανόνια στις άκρες του κάστρου που κοιτάει το πέλαγος, τα ερείπια της άνω πόλης, όλα βρίσκονται στην ίδια θέση, εδώ και αιώνες, για να θυμίζουν "τα παλιά" και να διηγούνται ιστορίες από το παρελθόν, δημιουργώντας μια ξεχωριστή ατμόσφαιρα.
Σύμφωνα με την παράδοση η εικόνα της Παναγίας της Χρυσαφίτισσας έφευγε από τη Σπάρτη και εμφανιζόταν στη Μονεμβασιά.
Στο σημείο της εμφάνισης της έλαμπε φως και ανάβλυζε νερό. Οι Χρυσαφίτες έπαιρναν την εικόνα πίσω αλλά αυτή επέστρεφε στη Μονεμβασιά. Στο σημείο όπου βρέθηκε η εικόνα κτίστηκε, το 1600 περίπου, ο ναός της "Εύρεσης" για να την στεγάσει.
Δίπλα του κτίσθηκε κι ένα μοναστήρι. Το μοναστήρι αυτό σήμερα είναι ο παραδοσιακός ξενώνας "Κελλιά" που φιλοξενεί τουρίστες προσφέροντας όλες τις ανέσεις, καθαριότητα και εξυπηρέτηση σε μια ξεχωριστή ατμόσφαιρα. Διαβαίνοντας τα καλντερίμια της Καστροπολιτείας θα γνωρίσετε αιώνες ιστορίας ενός τόπου που μάγεψε κατακτητές και πειρατές Φράγκους, Βυζαντινούς, Τούρκους, Ενετούς, Καταλανούς, Αλγερινούς και ενέπνευσε ποιητές όπως το Γιάννη Ρίτσο.
Η πόλη χωριζόταν σε δύο μεγάλους μαχαλάδες, την άνω πόλη, της οποίας σήμερα σώζονται ερείπια και την κάτω πόλη που υπάρχει ακόμα. Στην άνω πόλη που προστατευόταν από δικό της τείχος, κατοικούσαν οι άρχοντες και στεγάζονταν οι διοικητικές αρχές της πόλης, ενώ στην κάτω πλευρά ήταν οι γειτονιές των ναυτικών που είχαν έτσι εύκολη πρόσβαση προς τη θάλασσα.Η παρακμή της πόλης άρχισε με την παράδοση της πόλης στους Τούρκους, αφού πολλοί από τους τοπικούς άρχοντες εγκαταλείπουν την πατρίδα τους και μεταναστεύουν στη Βενετία, την Κέρκυρα και την Κρήτη. Η απελευθέρωση ήρθε το 1823 μετά από πολυήμερη πολιορκία.
Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια. Ο τοπικός χαρακτήρας της πόλης έμεινε, όμως, αναλλοίωτος. Μέχρι και τώρα η Μονεμβασιά δεν αφήνει κανέναν από τους περαστικούς επισκέπτες της να ξεχάσει τις ιδιαιτερότητές της.
Τα μικρά δωμάτια των ξενοδοχείων μέσα στα παλιά σπίτια με τα πολλά επίπεδα και τα τοξωτά ταβάνια, ο δαίδαλος που δημιουργούν τα λιθόστρωτα στενά σοκάκια, τα σκαλάκια και οι καμάρες, οι βυζαντινές εκκλησίες με τις παλιές εικόνες, τα κανόνια στις άκρες του κάστρου που κοιτάει το πέλαγος, τα ερείπια της άνω πόλης, όλα βρίσκονται στην ίδια θέση, εδώ και αιώνες, για να θυμίζουν "τα παλιά" και να διηγούνται ιστορίες από το παρελθόν, δημιουργώντας μια ξεχωριστή ατμόσφαιρα.