 ίναι
μία από τις ελάχιστες γυναίκες ροκ σταρ. Υπήρξε πρωτεργάτρια της
νεοϋορκέζικης πανκ σκηνής, επηρέασε πλήθος μουσικών και κατέληξε
εξέχουσα φιγούρα της σύγχρονης κουλτούρας. Και όμως, στο αυτοβιογραφικό
«Just kids» η Πάτι Σμιθ επέλεξε να περιγράψει τα πρώτα χρόνια της στη
Νέα Υόρκη, όταν ήταν άσημη και πάλευε για την επιβίωση. Στο κέντρο του
βιβλίου βρίσκεται η σχέση της με το φωτογράφο Ρόμπερτ Μέιπλθορπ: η σχέση
δύο παιδιών διψασμένων για δημιουργία, που τελικά κατάφεραν να
ξεχωρίσουν. Το βιβλίο κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το 2010 και στο τέλος της
χρονιάς χάρισε στη Σμιθ το τεράστιου κύρους βραβείο National Book Award.
Από το κατηχητικό στο άγνωστο Ο πιο
γνωστός στίχος της Πάτι Σμιθ λέει: «Ο Ιησούς πέθανε για τις αμαρτίες
κάποιου, αλλά όχι για τις δικές μου». Τα λόγια αυτά προέρχονται από ένα
κορίτσι που προσευχόταν καθημερινά και κάθε Κυριακή πήγαινε στο
κατηχητικό. Τουλάχιστον δεν χρειάστηκε να διανύσει μεγάλη απόσταση για
να φτάσει στη Νέα Υόρκη: γεννήθηκε το 1946 στο Σικάγο και πέρασε τα
παιδικά της χρόνια στο Νιου Τζέρσεϊ. Μερικά χιλιόμετρα πιο μακριά, στο
Λονγκ Αϊλαντ, ο συνομήλικός της Ρόμπερτ Μέιπλθορπ έβρισκε χαρά στο
σκιτσάρισμα, αγνοώντας τη μητέρα του, η οποία ονειρευόταν να τον δει μια
μέρα ιερέα. Αρκετά χρόνια αργότερα, τα δύο παιδιά θα μοιράζονταν τις
μνήμες τους, μένοντας για ώρα κάτω από τα σκεπάσματα τα πρωινά.
Τo καλοκαίρι του 1967 θα έμενε στην ιστορία ως
«καλοκαίρι της αγάπης». Για την Πάτι Σμιθ, πάντως, ήταν η αρχή μιας νέας
ζωής. Χωρίς να το πολυσκεφτεί, αποφάσισε να μετακομίσει μόνιμα στη Νέα
Υόρκη, ώστε να έρθει σε επαφή με γνωστούς της που σπούδαζαν εκεί και να
κυνηγήσει τα καλλιτεχνικά της όνειρα. Δυστυχώς, κοντά στο σταθμό του
τρένου, διαπίστωσε ότι το εισιτήριο είχε ακριβύνει και ότι τα χρήματα
που είχε στην τσέπη δεν ήταν αρκετά. Ως εκ θαύματος, όμως, μέσα σε έναν
τηλεφωνικό θάλαμο βρήκε πεταμένο ένα πορτοφόλι με 32 δολάρια και έτσι το
ταξίδι μπορούσε να αρχίσει.
Ερωτας στα χρόνια της καριέρας «Ο
ρομαντισμός δεν μπορούσε να με ανακουφίσει από την πείνα. Ακόμα και ο
Μποντλέρ έπρεπε να τρώει», έχει γράψει η Σμιθ για τις δύσκολες πρώτες
μέρες στη Νέα Υόρκη. Δούλευε ως ταμίας σε ένα βιβλιοπωλείο, όταν γνώρισε
τον Ρόμπερτ Μέιπλθορπ, έναν νεαρό με ευγενικούς τρόπους,
χαρακτηριστικές μπούκλες και ταλέντο στη ζωγραφική. Στη συνέχεια οι δυο
τους έζησαν μαζί πολύ φτωχικά. Αλλαζαν συνεχώς δουλειές, ζωγράφιζαν
πίνακες, άκουγαν δίσκους, αλληλοεμπνέονταν. Είχαν ερωτική αλλά και
φιλική σχέση.
Και εκείνα τα χρόνια η φτώχεια ήθελε
καλοπέραση. Ετσι το ζευγάρι έφτιαξε έναν ιδιαιτέρως γοητευτικό
μικρόκοσμο, όλο αγάπη, καμβάδες και σάντουιτς. Γρήγορα, ωστόσο, ο
Μέιπλθορπ κλείστηκε στον εαυτό του. Επειτα έμεινε για ένα διάστημα στο
Σαν Φρανσίσκο και βεβαιώθηκε για την ομοφυλοφιλία του, αλλά η
συνειδητοποίηση αυτή δεν στάθηκε αρκετή για να κλονιστεί η φιλία του με
τη Σμιθ. Σύμφωνα με την ίδια, «κρατήσαμε τον όρκο που είχαμε δώσει να
μην αφήσουμε ο ένας τον άλλον. Ποτέ δεν τον είδα μέσα από το πρίσμα της
σεξουαλικότητάς του. Η εικόνα μου γι’ αυτόν δεν άλλαξε. Ηταν ο
καλλιτέχνης της ζωής μου».
Σε άλλη σελίδα διαβάζουμε: «Ολοι μιλούσαν για
το φεγγάρι. Ενας άνθρωπος είχε πατήσει σ’ αυτό, αλλά εγώ δεν είχα πάρει
χαμπάρι». Ο λόγος φυσικά για το 1969, οπότε το ζευγάρι νοίκιασε ένα
μικροσκοπικό δωμάτιο στο Chelsea Hotel. Στους διαδρόμους του θρυλικού
ξενοδοχείου οι δυο τους συνάντησαν διάφορους ενδιαφέροντες τύπους: έναν
ανεξάρτητο σχεδιαστή μόδας, μια εκκεντρική καλλιτέχνιδα που ζούσε σε
κατάλευκο δωμάτιο, έναν ψυχωτικό θαυμαστή του Μπομπ Ντίλαν που τα έβγαζε
πέρα μόνο με μια κιθάρα κι ένα τετράδιο. Ο Μέιπλθορπ πάσχιζε να
διευρύνει τον κύκλο γνωριμιών του και να έρθει σε επαφή με τα ινδάλματά
του, αλλά η Πάτι, χωρίς να εκβιάζει καταστάσεις, ήταν πιο τυχερή σ’
αυτόν τον τομέα. Για παράδειγμα, ένα απόγευμα θέλησε να πάρει ένα
σάντουιτς από το αυτόματο μηχάνημα και για μία ακόμα φορά δεν είχε το
απαιτούμενο ποσό. Δίπλα της, όμως, βρέθηκε ο Αλεν Γκίνσμπεργκ· ο γνωστός
ποιητής την πέρασε για αγόρι, της έδωσε τα δέκα σεντς που της έλειπαν
και τελικά ήπιε μαζί της καφέ. Αργότερα η Πάτι Σμιθ πέρασε μια βραδιά
στη σουίτα της Τζάνις Τζόπλιν στο Chelsea Hotel και γνώρισε τον Τζίμι
Χέντριξ, λίγες μέρες πριν από το θάνατό του. Τα Χριστούγεννα του 1969 η
Πάτι κατέβηκε πάντως στην Times Square μαζί με τον Ρόμπερτ και είδαν την
επιγραφή: «Ο πόλεμος τελείωσε, αν το θέλετε. Καλά Χριστούγεννα από τον
Τζον και τη Γιόκο». Το μόνο βέβαια που τελείωνε ήταν η δεκαετία του
1960. Οι δύο σύντροφοι βρίσκονταν πλέον στα 23 τους και συμφώνησαν ότι η
επόμενη δεκαετία θα γινόταν δική τους.
Mια κάποια επιτυχία Στις αρχές του 1970 η
Σμιθ έκοψε τα μαλλιά της όπως ο Κιθ Ρίτσαρντς των Ρόλινγκ Στόουνς και
απέκτησε ένα ανδρόγυνο παρουσιαστικό που της άνοιξε πόρτες. Πήρε τον
πρώτο της θεατρικό ρόλο στην παράσταση «Femme fatale» της τραβεστί Τζάκι
Κέρτις, άρχισε να δημοσιεύει μουσικά άρθρα και κριτικές δίσκων σε
περιοδικά όπως το Rolling Stone και το Creem, εμφανίστηκε ως ηθοποιός σε
ένα έργο που είχε γράψει μαζί με τον Σαμ Σέπαρντ. Το ίδιο διάστημα ο
Ρόμπερτ Μέιπλθορπ δανείστηκε μια μηχανή πολαρόιντ και άρχισε να
εξασκείται στη φωτογραφία - τελικά τα ιδιόμορφα πορτρέτα του, τα
λουλούδια του και τα αντρικά γυμνά του θα τον έκαναν πασίγνωστο στους
αβανγκάρντ κύκλους.
Η ερωτική σχέση του ζευγαριού είχε πάντως
τελειώσει: ο Ρόμπερτ εκδιδόταν σε ομοφυλοφιλικά στέκια για να
εξασφαλίζει τα προς το ζην και η Πάτι είχε συνδεθεί με τον κιθαρίστα των
Blue Oyster Cult, Αλεν Λανιέρ. Αυτό που κρατούσε μαζί το ιδιότυπο
ζεύγος ήταν η αφοσίωση στην τέχνη. Τελικά, τον Οκτώβριο του 1972, η Σμιθ
και ο Μέιπλθορπ έφυγαν από το Chelsea Hotel.
Υστερα από έναν αποτυχημένο ρόλο σε θεατρική
παράσταση, η Σμιθ αποφάσισε ότι στο εξής θα έπαιζε μόνο... τον εαυτό
της. Κάπως έτσι άρχισε να απαγγέλλει ποιήματα σε μπαρ και κλαμπ,
προκειμένου να ανοίγει συναυλίες συγκροτημάτων όπως οι New York Dolls.
Εως τότε είχε εκδώσει ποιητικές συλλογές («Seventh Heaven» και «Witt»),
αλλά πλέον έψαχνε τρόπους για να απευθυνθεί σε ένα ευρύτερο κοινό. Την
ίδια περίοδο είχε πρωτανοίξει στο Μανχάταν το ιστορικό πια κλαμπ CBGB.
Σύμφωνα με τη Σμιθ, εκείνες τις μέρες «μπορούσες να ακούσεις το χτύπημα
της στέκας στις μπάλες, λαγωνικά να γαβγίζουν, μπουκάλια να
τσουγκρίζονται και τους ήχους ενός μουσικού ρεύματος να μεταδίδονται».
Διότι γεννιόταν μια μουσική που θα ονομαζόταν πανκ.
Σύντομα, η Πάτι, που είχε γερές φιλίες με
μουσικούς, άρχισε να μελοποιεί τα ποιήματά της και ανέβηκε στη σκηνή του
CBGB ως τραγουδίστρια, με δικό της γκρουπ. Κάποια βράδια, ένα μπροστινό
τραπέζι ήταν κρατημένο για τον τότε 60χρονο Γουίλιαμ Μπάροουζ και
αργότερα ανάμεσα στο κοινό η Σμιθ διέκρινε τον Μπομπ Ντίλαν. Επόμενο
βήμα, το στούντιο. Με παραγωγό τον Τζον Κέιλ των Velvet Underground, το
φθινόπωρο του 1975, η Πάτι Σμιθ ηχογράφησε το άλμπουμ «Horses», που
σήμερα θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα όλων των εποχών. Για το
κλασικό εξώφυλλο του δίσκου, μάλιστα, η καλλιτέχνις φωτογραφήθηκε από
τον Ρόμπερτ Μέιπλθορπ.
Unhappy end Τα χρόνια της διασημότητας
δεν καλύπτονται ιδιαιτέρως στο βιβλίο. Την άνοιξη του 1979 η Πάτι Σμιθ
έφυγε από τη Νέα Υόρκη, για να αρχίσει μια νέα ζωή, αλλά ποτέ δεν έχασε
την επαφή της με τον Μέιπλθορπ· παντρεύτηκε τον πρώην κιθαρίστα του
συγκροτήματος MC5, Φρεντ «Σόνικ» Σμιθ, και για ένα διάστημα έζησε μαζί
του, μόνο με τα απαραίτητα, σε ένα ξενοδοχείο του Ντιτρόιτ, σε συνθήκες
που θύμιζαν Chelsea Hotel. Η ιστορία του «Just kids» έχει πάντως λυπηρή
κατάληξη: τον Σεπτέμβριο του 1986 οι γιατροί διέγνωσαν ότι ο Μέιπλθορπ
έπασχε από AIDS. Εκτοτε η Σμιθ δεν σταμάτησε να επικοινωνεί μαζί του
τηλεφωνικώς και να ταξιδεύει τακτικά από το Ντιτρόιτ στη Νέα Υόρκη για
να τον βλέπει. Ομως η φιλία δεν μπορούσε να σώσει τον Μέιπλθορπ. Πέθανε
τον Μάρτιο του 1989 -σε ηλικία 42 ετών- και η τελευταία πολαρόιντ που
τράβηξε δείχνει την παλιά φίλη του να κρατάει τη σχεδόν δίχρονη κόρη
της.
http://www.gynaikamag.gr
|
|
