Στα σύγχρονα κτίσµατα το κεφάλαιο του φωτισµού είναι από τα βασικά. Ξεκινά από τη σωστή µελέτη, που γίνεται παράλληλα µε τη µελέτη κατασκευής και θέτει τις βάσεις για ένα εντυπωσιακό αποτέλεσµα, τόσο στις όψεις όσο και στους εσωτερικούς χώρους µιας κατοικίας. Καλό είναι λοιπόν να γνωρίζετε όσο γίνεται περισσότερα γι΄ αυτό.
Ο τεχνητός φωτισµός εσωτερικών και εξωτερικών χώρων µιας κατοικίας αποβλέπει στη συµπλήρωση του φυσικού φωτισµού τις πρωινές ώρες, όπου αυτός δεν επαρκεί, ή στην πλήρη αντικατάστασή του τις βραδινές. Πρέπει να καλύπτει τις απαιτήσεις κάθε ατόµου και να δηµιουργεί ένα ευχάριστο περιβάλλον µε τη λιγότερη δυνατή οικονοµική επιβάρυνση. Ο σωστός φωτισµός δεν είναι πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα, τόσο κοινωνική όσο και οικονοµική, αφού συµβάλλει στην άνετη διαβίωση, στην παραγωγικότητα και στην ασφάλεια του ανθρώπου. Τα φωτιστικά σώµατα που θα χρησιµοποιηθούν για την κάθε περίσταση θα πρέπει να έχουν ευχάριστο σχήµα, να εναρµονίζονται µε το ύφος του χώρου, να διανέµουν κατάλληλα τη φωτεινή ροή του λαµπτήρα, αλλά και να είναι προσιτά για να γίνεται εύκολα η συντήρηση και ο καθαρισµός τους.
Εξωτερικός φωτισμός
O τεχνητός φωτισµός των όψεων ενός κτιρίου αποτελεί αντικείµενο ειδικής µελέτης. Στην ιδανική περίπτωση, αυτή η µελέτη φωτισµού είναι καλό να συµβαδίζει µε τη µελέτη κατασκευής του, έτσι ώστε να υπάρχει «διάλογος» µεταξύ του τρόπου φωτισµού, των όγκων και των υλικών του. Επιπλέον, είναι προτιµότερο να προβλεφθεί η τροφοδοσία των φωτιστικών σωµάτων εξωτερικού φωτισµού από το στάδιο της µελέτης του κτιρίου. Όταν ο περιβάλλων χώρος δεν φωτίζεται καθόλου, ο φωτισµός σχετικά µικρής έντασης της όψης του κτιρίου είναι συνήθως επαρκής. Αντίθετα, όταν ο περιβάλλων χώρος αναδεικνύεται µε το φωτισµό, τότε θα πρέπει να γίνει ιεράρχηση µεταξύ του τονισµού του κτιρίου και του τονισµού του περιβάλλοντα χώρου. Η επιλογή του τύπου και του υλικού των φωτιστικών σωµάτων γίνεται ανάλογα µε το χαρακτήρα του κτιρίου και το οπτικό αποτέλεσµα που επιδιώκεται. Σε κάθε περίπτωση, τα φωτιστικά σώµατα πρέπει να είναι ανθεκτικά, στεγανά στο νερό και προσβάσιµα. Η ένταση των λαµπτήρων τους υπολογίζεται έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η επιθυµητή στάθµη φωτισµού σε κάθε τµήµα της όψης, ανάλογα µε το υλικό και το χρώµα της. Η ποικιλία στο φωτισµό µιας όψης αποτελεί το κλειδί του ενδιαφέροντος. Για παράδειγµα, το ύψος ενός κτιρίου τονίζεται µε έντονο φωτισµό χαµηλά και ασθενέστερο ψηλά. O τονισµός των υποστυλωµάτων δίνει την αίσθηση της επιβλητικότητας και της αντοχής. Έγχρωµο φως µπορεί να χρησιµοποιηθεί για να τονίσει κάποιο πολύ σηµαντικό στοιχείο της όψης. Ο εξωτερικός φωτισµός δηµιουργεί ένα όµορφο και θεαµατικό αποτέλεσµα στη νυχτερινή εικόνα ενός σπιτιού. Ο σωστός εξωτερικός φωτισµός µπορεί να είναι και λειτουργικός και ατµοσφαιρικός. Οι όψεις ενός κτιρίου µπορεί να φωτιστούν για έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω λόγους:
Ανάδειξη της αισθητικής του κτιρίου και της υφής των υλικών του Κτίρια µε ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και ιστορική αξία αναδεικνύονται µε τον τεχνητό φωτισµό, που αποτελεί ένα πολύ αποτελεσµατικό εργαλείο στην υπηρεσία της αρχιτεκτονικής.
Σήµανση και προσανατολισµός Ένα φωτισµένο κτίριο καθίσταται στοιχείο αναγνώρισης του χώρου και βοηθά στον προσανατολισµό των περαστικών.
Προστασία από κλοπές και βανδαλισµούς.
Εσωτερικός φωτισμός
Φωτιστικό σώµα
Με τον όρο φωτιστικό σώµα εννοούµε κάθε διάταξη η οποία µπορεί να διαµορφώσει ή να µεταβάλει τη φωτεινή ροή ενός λαµπτήρα. Ένα φωτιστικό σώµα πρέπει να δίνει συγκεκριµένη µορφή στη φωτεινή ροή χωρίς να προκαλεί σοβαρές απώλειες σε αυτήν. Επίσης, θα πρέπει να προστατεύει τους λαµπτήρες από µηχανικές κακώσεις, σκόνη ή και νερό. Να διατηρεί τη θερµοκρασία, κοντά στους λαµπτήρες και στα όργανα λειτουργίας τους, σε χαµηλά επίπεδα. Να παρέχει δυνατότητα εύκολης εγκατάστασης και συντήρησης. Να ικανοποιεί την αισθητική και να εναρµονίζεται µε το περιβάλλον. Ανάλογα µε τον τρόπο που διαχέουν το φωτισµό στο χώρο, τα κατατάσσουµε σε φωτιστικά άµεσου, έµµεσου, διάχυτου, ηµιέµµεσου και ηµιάµεσου φωτισµού.
Βασικές οδηγίες
Στην αρχή γίνεται η επιλογή του φωτιστικού που θα χρησιµοποιηθεί µε κριτήρια το λαµπτήρα, το είδος του φωτισµού (άµεσος, έµµεσος κ.λπ.) και τα τεχνο-οικονοµικά στοιχεία. Μπορεί επίσης να γίνει και συνδυασµός φωτιστικών. Ανάλογα µε το χώρο και το είδος της εργασίας που γίνεται µέσα σε αυτόν, καθορίζεται –βάση πινάκων– και η επιθυµητή στάθµη φωτισµού. Έπειτα, µε τη µέθοδο της φωτεινής ροής κάθε φωτιστικού, υπολογίζουµε το φωτισµό του χώρου για να βρούµε πόσα φωτιστικά σώµατα χρειαζόµαστε. Τέλος, τοποθετούµε τα φωτιστικά στην κάτοψη του σχεδίου έτσι ώστε να φτάνει ο φωτισµός στο επίπεδο εργασίας οµοιόµορφα (να µη δηµιουργούνται σκοτεινές ή φωτεινές ζώνες).
Γνωρίζατε ότι….
Με το πέρασµα του χρόνου, την κόπωση των µυών και λόγω σκληρύνσεως του κρυσταλλώδους φακού, το µάτι χάνει µέρος από την αποτελεσµατικότητά του. Αν θεωρήσουµε ότι η απαραίτητη ποσότητα φωτισµού για την ανάγνωση ενός καλοτυπωµένου βιβλίου από ένα άτοµο ηλικίας 40 ετών είναι ίση προς ένα, τότε ένα παιδί 10 ετών χρειάζεται για τον ίδιο σκοπό το 1/3 του φωτισµού. Ένα άτοµο στην ηλικία των 60 χρόνων χρειάζεται 15πλάσιο φως από ένα παιδί 10 ετών για την ανάγνωση ενός βιβλίου. Σε µεγάλης ηλικίας άτοµα, ο φτωχός φωτισµός γίνεται αιτία απογοήτευσης. Κοπώσεις και πονοκέφαλοι µπορούν πολλές φορές να αποδοθούν στον ανεπαρκή φωτισµό.
Μελέτη φωτισµού
∆εν αρκεί ένας µόνο λαµπτήρας στο κέντρο του δωµατίου για να εξασφαλίσει το σωστό φωτισµό του. Για κάθε µας δραστηριότητα (διάβασµα, τηλεόραση, φαγητό κ.λπ.) απαιτείται διαφορετικό είδος φωτισµού. Έτσι χρησιµοποιούµε διάφορες πηγές φωτός, όπως απλίκες, οροφής, λαµπατέρ, φωτιστικά δαπέδου κ.λπ., προκειµένου να δηµιουργήσουµε τις κατάλληλες συνθήκες σε καθένα από τα δωµάτια του σπιτιού.
Καθιστικό
Στο χώρο όπου παρακολουθείτε τηλεόραση είναι απαραίτητο να υπάρχει φωτισµός προερχόµενος από τα πλάγια ή πίσω από τη συσκευή. Φροντίστε να διατηρείτε σβηστά τα φώτα που ενοχλούν τα µάτια ή ανακλώνται στην οθόνη της τηλεόρασης. Προτιµήστε φωτιστικά γενικού (διάχυτου) φωτισµού, όπως πολύφωτα, πλαφονιέρες, και διαγράψτε το βάθος στο χώρο µε σποτ ή ειδικού τύπου φωτιστικά δαπέδου. Ακόµα, συµπληρώστε το φωτισµό µε επιπλέον λάµπες στα βοηθητικά τραπεζάκια.
Τραπεζαρία
Προτιµήστε φωτιστικά άµεσου φωτισµού χαµηλά πάνω από το τραπέζι. ∆ύο ή και περισσότερα µικρά φωτιστικά κατά µήκος του τραπεζιού δίνουν πολύ καλή αισθητική και ταυτόχρονα πολύ καλή διάχυση του φωτός πάνω σε αυτό. Συµπληρώστε το φωτισµό του δωµατίου µε ένα ή και περισσότερα φωτιστικά δαπέδου ή µε απλίκες, αν υπάρχουν παροχές.
Κρεβατοκάµαρα
Αποφεύγετε τον υπερβολικό φωτισµό στους χώρους του ύπνου. Τα φωτιστικά εδώ πρέπει να είναι έµµεσου ή ηµι-έµµεσου φωτισµού, µε τα αντίστοιχα πορτατίφ στα κοµοδίνα ή απλίκες, αν υπάρχουν παροχές ρεύµατος στα αντίστοιχα σηµεία. Όσο για τον καθρέφτη (τουαλέτα), ο φωτισµός εκεί πρέπει να είναι αρκετός και τοπικός, ούτως ώστε να µπορεί να δίνει τα καλύτερα αποτελέσµατα στο µακιγιάζ µιας γυναίκας.
Σηµείωση µόνο για γυναίκες: Χρησιµοποιήστε λαµπτήρες φθορισµού µε ψυχρό φωτισµό! Κάνει το πρόσωπο άγριο και µπορείτε να βαφτείτε µε λεπτοµέρεια! Έτσι όταν βρεθείτε σε κανονικό περιβάλλον, τα αποτελέσµατα θα είναι εντυπωσιακά.
Κουζίνα
Επειδή εδώ η νοικοκυρά περνά πολλές ώρες, θα πρέπει να δώσετε ιδιαίτερη προσοχή σε αυτόν το χώρο. Τοποθετήστε ένα φωτιστικό άµεσου ή ηµιάµεσου φωτισµού πάνω από το τραπέζι. Επίσης τοποθετήστε διάχυτο φωτισµό φθορισµού κάτω από τα ντουλάπια, για να φωτίζεται επαρκώς ο πάγκος εργασίας-νεροχύτης-κουζίνα, έτσι ώστε να µην δηµιουργούνται θαµβώσεις. Προσθέστε κάτω από τα ντουλάπια λαµπτήρες φθορίου στο µήκος που σας ταιριάζει.
Παιδικό δωµάτιο
∆εν είναι απαραίτητο το έντονο φως σε αυτό το δωµάτιο, γιατί οι ανάγκες του παιδιού είναι πολύ µικρότερες από τις δικές σας. Ο τρόπος µε τον οποίο θα φωτιστεί πρέπει να είναι τέτοιος ώστε να µη δηµιουργείται εκνευρισµός, να διευκολύνεται το διάβασµα και να µη διασπάται η προσοχή από τη µελέτη. Συµπτώµατα κούρασης και εξάντλησης έχουν παρατηρηθεί σε παιδιά που δέχονται υπερβολική ποσότητα φωτισµού. Προτιµήστε φωτιστικά γενικού φωτισµού και οπωσδήποτε πορτατίφ σε σωστές θέσεις, τα οποία φροντίστε, εκτός από καλαίσθητα, να είναι και λειτουργικά για να µην τυφλώνουν. Ο φωτισµός πρέπει να έρχεται από τα πλάγια ή καλύτερα και από πίσω. Η στάθµη φωτισµού δεν πρέπει να είναι πολύ υψηλή, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν µωρά. ∆εν πρέπει να βρίσκονται στο οπτικό τους πεδίο εκθαµβωτικοί λαµπτήρες που θα τα εκνευρίζουν, µε αποτέλεσµα να µην µπορούν το βράδυ να ηρεµήσουν και να κοιµηθούν.
Χολ
Προτιµήστε ένα φωτιστικό που να συνδυάζεται µε το χώρο µε τον οποίο επικοινωνεί. Μην τοποθετείτε φωτιστικά µε µεγάλη φωτιστική απόδοση. Θυµηθείτε ότι το χολ είναι ένας χώρος που δεν χρειάζεται υπερβολικό φωτισµό.
Μπάνιο
Προτιµήστε φωτιστικά στεγανά ή ηµιστεγανά. Τοποθετήστε απλίκες, σποτ ή και λαµπτήρες φθορισµού µε την κατάλληλη φωτιστική-χρωµατική απόδοση.
Αποθήκη
Οι λεγόµενες αρµατούρες (µπάλες) είναι ιδανικές και οικονοµικές για αυτούς τους χώρους.
Λαμπτήρες
Η επιλογή του κατάλληλου λαµπτήρα αποτελεί σηµαντικό στοιχείο σε κάθε µελέτη φωτισµού. Περιλαµβάνει, εκτός των άλλων, και µια σειρά από παράγοντες που σχετίζονται άµεσα µε τον τρόπο που η πηγή φωτός χρησιµοποιεί τη διαθέσιµη σε αυτήν ενέργεια, όπως είναι η φωτεινή απόδοση, η διάρκεια ζωής, το αρχικό κόστος αγοράς, καθώς και το κόστος λειτουργίας των πηγών φωτισµού. Γενικά στην αγορά υπάρχουν τα εξής είδη λαµπτήρων:
Πυράκτωσης Η λειτουργία τους βασίζεται στην πυράκτωση του νήµατός τους και για τη λειτουργία τους δεν χρησιµοποιούµε βοηθητικές διατάξεις. ∆ιακρίνονται σε αλογόνου, ιωδίνης, απλούς λαµπτήρες κ.λπ.
Εκκένωσης Η λειτουργία τους βασίζεται στο φαινόµενο της εκκένωσης και παίρνουν συνήθως το όνοµά τους από το είδος του αερίου που χρησιµοποιούµε για την εκκένωση. ∆ιακρίνονται σε φθορισµού, HQI κ.λπ.
Λαµπτήρες αλογόνου
Λαµπτήρες πυράκτωσης ιωδίνης µε υψηλή σταθερή φωτεινή ροή, διάρκειας ζωής 2.000 ωρών και θερµοκρασίας χρώµατος. Είναι κατάλληλοι για την παρουσίαση αντικειµένων και στην αρχιτεκτονική και στη διακόσµηση. Με τη µεγάλη ποικιλία τους µπορούµε να επιτύχουµε τα ανάλογα θεµιτά αποτελέσµατα στον τονισµό αντικειµένων. Προσφέρονται µε χρυσό ή ασηµένιο καθρέφτη.
Λάµπες φθορισµού
Συχνά οι λάµπες φθορισµού βρίσκουν εφαρµογή εκτός από τους επαγγελµατικούς χώρους και σε οικιακούς χώρους. Αγοράζοντας ένα λαµπτήρα φθορισµού, πρέπει οπωσδήποτε να λάβουµε υπ’ όψη και την χρωµατική του απόδοση.
Θερµοκρασία χρώµατος
Ανάλογα µε το χρώµα που εκπέµπουν οι λαµπτήρες κατά την λειτουργία τους, διακρίνονται σε ψυχρούς (µε το φάσµα τους πλούσιο σε κυανή ακτινοβολία) και σε θερµούς (µε το φάσµα τους πλούσιο σε ερυθρές ακτινοβολίες), δηµιουργώντας θερµή ή ψυχρή εντύπωση αντίστοιχα.
Συστήματα έλεγχου φωτισμού και εξοικονόμηση ενεργείας
Τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και περισσότερο αναφορά στην ανάγκη περιορισµού της αλόγιστης κατανάλωσης ενέργειας, τις σοβαρές συνέπειες της θερµικής µόλυνσης στην ατµόσφαιρα, τις κλιµατικές αλλαγές κ.λπ. Σε ό,τι αφορά σε εσωτερικούς χώρους, µια λύση που ενδείκνυται από πολλές απόψεις είναι η χρήση dimmer στο φωτισµό. Η χρήση dimmer για πολλά χρόνια ήταν συνυφασµένη µε τη δηµιουργία κατάλληλης ατµόσφαιρας µέσω του φωτισµού, χωρίς όµως αυτό να συνοδεύεται από εξοικονόµηση ενέργειας, αφού οι κοινοί ροοστάτες επέτρεπαν σε ένα µέρος της ηλεκτρικής ισχύος να φτάσει στους λαµπτήρες, καταναλώνοντας την υπόλοιπη ως θερµότητα πάνω στην αντίσταση που περιείχαν.Την τελευταία δεκαετία, µε την πρόοδο της τεχνολογίας, οι κοινοί ροοστάτες έχουν αντικατασταθεί από σύγχρονα dimmer, τα οποία, µε τη χρήση ηλεκτρονικών διατάξεων παρέχουν, παράλληλα µε τη ρύθµιση της έντασης φωτισµού, σηµαντική εξοικονόµηση ενέργειας. Αξιοσηµείωτο είναι επίσης ότι η χρήση καλής ποιότητας dimmer στο φωτισµό αυξάνει κατά πολύ τη διάρκεια ζωής των λαµπτήρων, κάτι που µειώνει τόσο το κόστος συντήρησης που αφορά δτο φωτισµό, όσο και τη ρύπανση του περιβάλλοντος από τους «καµµένους» λαµπτήρες που καταλήγουν σε αυτό. Γενικά, µε το σωστό προγραµµατισµό, ένα τέτοιο σύστηµα µπορεί να γίνει σηµαντικό εργαλείο για τη µείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Λαµβάνοντας δε υπόψη και τις γενικότερες δυνατότητες που µπορεί να έχει ένα καλό σύστηµα ελέγχου, όπως η δηµιουργία διαφορετικών σεναρίων φωτισµού ανάλογα µε την εκάστοτε χρήση ενός χώρου ή ανάλογα µε την ώρα της ηµέρας ή και την εποχή ή ακόµα και εκτέλεση προγραµµατισµένων λειτουργιών χωρίς την ανθρώπινη παρέµβαση και γενικά τη δυνατότητα εύκολης προσαρµογής του στις απαιτήσεις του κάθε χρήστη, γίνεται φανερό ότι, µε τη χρήση κατάλληλων συστηµάτων ελέγχου φωτισµού, η εξοικονόµηση ενέργειας παύει να απαιτεί θυσίες, αλλά συµβαδίζει πλέον µε την άνεση και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Εξωτερικός φωτισμός
O τεχνητός φωτισµός των όψεων ενός κτιρίου αποτελεί αντικείµενο ειδικής µελέτης. Στην ιδανική περίπτωση, αυτή η µελέτη φωτισµού είναι καλό να συµβαδίζει µε τη µελέτη κατασκευής του, έτσι ώστε να υπάρχει «διάλογος» µεταξύ του τρόπου φωτισµού, των όγκων και των υλικών του. Επιπλέον, είναι προτιµότερο να προβλεφθεί η τροφοδοσία των φωτιστικών σωµάτων εξωτερικού φωτισµού από το στάδιο της µελέτης του κτιρίου. Όταν ο περιβάλλων χώρος δεν φωτίζεται καθόλου, ο φωτισµός σχετικά µικρής έντασης της όψης του κτιρίου είναι συνήθως επαρκής. Αντίθετα, όταν ο περιβάλλων χώρος αναδεικνύεται µε το φωτισµό, τότε θα πρέπει να γίνει ιεράρχηση µεταξύ του τονισµού του κτιρίου και του τονισµού του περιβάλλοντα χώρου. Η επιλογή του τύπου και του υλικού των φωτιστικών σωµάτων γίνεται ανάλογα µε το χαρακτήρα του κτιρίου και το οπτικό αποτέλεσµα που επιδιώκεται. Σε κάθε περίπτωση, τα φωτιστικά σώµατα πρέπει να είναι ανθεκτικά, στεγανά στο νερό και προσβάσιµα. Η ένταση των λαµπτήρων τους υπολογίζεται έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η επιθυµητή στάθµη φωτισµού σε κάθε τµήµα της όψης, ανάλογα µε το υλικό και το χρώµα της. Η ποικιλία στο φωτισµό µιας όψης αποτελεί το κλειδί του ενδιαφέροντος. Για παράδειγµα, το ύψος ενός κτιρίου τονίζεται µε έντονο φωτισµό χαµηλά και ασθενέστερο ψηλά. O τονισµός των υποστυλωµάτων δίνει την αίσθηση της επιβλητικότητας και της αντοχής. Έγχρωµο φως µπορεί να χρησιµοποιηθεί για να τονίσει κάποιο πολύ σηµαντικό στοιχείο της όψης. Ο εξωτερικός φωτισµός δηµιουργεί ένα όµορφο και θεαµατικό αποτέλεσµα στη νυχτερινή εικόνα ενός σπιτιού. Ο σωστός εξωτερικός φωτισµός µπορεί να είναι και λειτουργικός και ατµοσφαιρικός. Οι όψεις ενός κτιρίου µπορεί να φωτιστούν για έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω λόγους:
Ανάδειξη της αισθητικής του κτιρίου και της υφής των υλικών του Κτίρια µε ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και ιστορική αξία αναδεικνύονται µε τον τεχνητό φωτισµό, που αποτελεί ένα πολύ αποτελεσµατικό εργαλείο στην υπηρεσία της αρχιτεκτονικής.
Σήµανση και προσανατολισµός Ένα φωτισµένο κτίριο καθίσταται στοιχείο αναγνώρισης του χώρου και βοηθά στον προσανατολισµό των περαστικών.
Προστασία από κλοπές και βανδαλισµούς.
Εσωτερικός φωτισμός
Φωτιστικό σώµα
Με τον όρο φωτιστικό σώµα εννοούµε κάθε διάταξη η οποία µπορεί να διαµορφώσει ή να µεταβάλει τη φωτεινή ροή ενός λαµπτήρα. Ένα φωτιστικό σώµα πρέπει να δίνει συγκεκριµένη µορφή στη φωτεινή ροή χωρίς να προκαλεί σοβαρές απώλειες σε αυτήν. Επίσης, θα πρέπει να προστατεύει τους λαµπτήρες από µηχανικές κακώσεις, σκόνη ή και νερό. Να διατηρεί τη θερµοκρασία, κοντά στους λαµπτήρες και στα όργανα λειτουργίας τους, σε χαµηλά επίπεδα. Να παρέχει δυνατότητα εύκολης εγκατάστασης και συντήρησης. Να ικανοποιεί την αισθητική και να εναρµονίζεται µε το περιβάλλον. Ανάλογα µε τον τρόπο που διαχέουν το φωτισµό στο χώρο, τα κατατάσσουµε σε φωτιστικά άµεσου, έµµεσου, διάχυτου, ηµιέµµεσου και ηµιάµεσου φωτισµού.
Βασικές οδηγίες
Στην αρχή γίνεται η επιλογή του φωτιστικού που θα χρησιµοποιηθεί µε κριτήρια το λαµπτήρα, το είδος του φωτισµού (άµεσος, έµµεσος κ.λπ.) και τα τεχνο-οικονοµικά στοιχεία. Μπορεί επίσης να γίνει και συνδυασµός φωτιστικών. Ανάλογα µε το χώρο και το είδος της εργασίας που γίνεται µέσα σε αυτόν, καθορίζεται –βάση πινάκων– και η επιθυµητή στάθµη φωτισµού. Έπειτα, µε τη µέθοδο της φωτεινής ροής κάθε φωτιστικού, υπολογίζουµε το φωτισµό του χώρου για να βρούµε πόσα φωτιστικά σώµατα χρειαζόµαστε. Τέλος, τοποθετούµε τα φωτιστικά στην κάτοψη του σχεδίου έτσι ώστε να φτάνει ο φωτισµός στο επίπεδο εργασίας οµοιόµορφα (να µη δηµιουργούνται σκοτεινές ή φωτεινές ζώνες).
Γνωρίζατε ότι….
Με το πέρασµα του χρόνου, την κόπωση των µυών και λόγω σκληρύνσεως του κρυσταλλώδους φακού, το µάτι χάνει µέρος από την αποτελεσµατικότητά του. Αν θεωρήσουµε ότι η απαραίτητη ποσότητα φωτισµού για την ανάγνωση ενός καλοτυπωµένου βιβλίου από ένα άτοµο ηλικίας 40 ετών είναι ίση προς ένα, τότε ένα παιδί 10 ετών χρειάζεται για τον ίδιο σκοπό το 1/3 του φωτισµού. Ένα άτοµο στην ηλικία των 60 χρόνων χρειάζεται 15πλάσιο φως από ένα παιδί 10 ετών για την ανάγνωση ενός βιβλίου. Σε µεγάλης ηλικίας άτοµα, ο φτωχός φωτισµός γίνεται αιτία απογοήτευσης. Κοπώσεις και πονοκέφαλοι µπορούν πολλές φορές να αποδοθούν στον ανεπαρκή φωτισµό.
Μελέτη φωτισµού
∆εν αρκεί ένας µόνο λαµπτήρας στο κέντρο του δωµατίου για να εξασφαλίσει το σωστό φωτισµό του. Για κάθε µας δραστηριότητα (διάβασµα, τηλεόραση, φαγητό κ.λπ.) απαιτείται διαφορετικό είδος φωτισµού. Έτσι χρησιµοποιούµε διάφορες πηγές φωτός, όπως απλίκες, οροφής, λαµπατέρ, φωτιστικά δαπέδου κ.λπ., προκειµένου να δηµιουργήσουµε τις κατάλληλες συνθήκες σε καθένα από τα δωµάτια του σπιτιού.
Καθιστικό
Στο χώρο όπου παρακολουθείτε τηλεόραση είναι απαραίτητο να υπάρχει φωτισµός προερχόµενος από τα πλάγια ή πίσω από τη συσκευή. Φροντίστε να διατηρείτε σβηστά τα φώτα που ενοχλούν τα µάτια ή ανακλώνται στην οθόνη της τηλεόρασης. Προτιµήστε φωτιστικά γενικού (διάχυτου) φωτισµού, όπως πολύφωτα, πλαφονιέρες, και διαγράψτε το βάθος στο χώρο µε σποτ ή ειδικού τύπου φωτιστικά δαπέδου. Ακόµα, συµπληρώστε το φωτισµό µε επιπλέον λάµπες στα βοηθητικά τραπεζάκια.
Τραπεζαρία
Προτιµήστε φωτιστικά άµεσου φωτισµού χαµηλά πάνω από το τραπέζι. ∆ύο ή και περισσότερα µικρά φωτιστικά κατά µήκος του τραπεζιού δίνουν πολύ καλή αισθητική και ταυτόχρονα πολύ καλή διάχυση του φωτός πάνω σε αυτό. Συµπληρώστε το φωτισµό του δωµατίου µε ένα ή και περισσότερα φωτιστικά δαπέδου ή µε απλίκες, αν υπάρχουν παροχές.
Κρεβατοκάµαρα
Αποφεύγετε τον υπερβολικό φωτισµό στους χώρους του ύπνου. Τα φωτιστικά εδώ πρέπει να είναι έµµεσου ή ηµι-έµµεσου φωτισµού, µε τα αντίστοιχα πορτατίφ στα κοµοδίνα ή απλίκες, αν υπάρχουν παροχές ρεύµατος στα αντίστοιχα σηµεία. Όσο για τον καθρέφτη (τουαλέτα), ο φωτισµός εκεί πρέπει να είναι αρκετός και τοπικός, ούτως ώστε να µπορεί να δίνει τα καλύτερα αποτελέσµατα στο µακιγιάζ µιας γυναίκας.
Σηµείωση µόνο για γυναίκες: Χρησιµοποιήστε λαµπτήρες φθορισµού µε ψυχρό φωτισµό! Κάνει το πρόσωπο άγριο και µπορείτε να βαφτείτε µε λεπτοµέρεια! Έτσι όταν βρεθείτε σε κανονικό περιβάλλον, τα αποτελέσµατα θα είναι εντυπωσιακά.
Κουζίνα
Επειδή εδώ η νοικοκυρά περνά πολλές ώρες, θα πρέπει να δώσετε ιδιαίτερη προσοχή σε αυτόν το χώρο. Τοποθετήστε ένα φωτιστικό άµεσου ή ηµιάµεσου φωτισµού πάνω από το τραπέζι. Επίσης τοποθετήστε διάχυτο φωτισµό φθορισµού κάτω από τα ντουλάπια, για να φωτίζεται επαρκώς ο πάγκος εργασίας-νεροχύτης-κουζίνα, έτσι ώστε να µην δηµιουργούνται θαµβώσεις. Προσθέστε κάτω από τα ντουλάπια λαµπτήρες φθορίου στο µήκος που σας ταιριάζει.
Παιδικό δωµάτιο
∆εν είναι απαραίτητο το έντονο φως σε αυτό το δωµάτιο, γιατί οι ανάγκες του παιδιού είναι πολύ µικρότερες από τις δικές σας. Ο τρόπος µε τον οποίο θα φωτιστεί πρέπει να είναι τέτοιος ώστε να µη δηµιουργείται εκνευρισµός, να διευκολύνεται το διάβασµα και να µη διασπάται η προσοχή από τη µελέτη. Συµπτώµατα κούρασης και εξάντλησης έχουν παρατηρηθεί σε παιδιά που δέχονται υπερβολική ποσότητα φωτισµού. Προτιµήστε φωτιστικά γενικού φωτισµού και οπωσδήποτε πορτατίφ σε σωστές θέσεις, τα οποία φροντίστε, εκτός από καλαίσθητα, να είναι και λειτουργικά για να µην τυφλώνουν. Ο φωτισµός πρέπει να έρχεται από τα πλάγια ή καλύτερα και από πίσω. Η στάθµη φωτισµού δεν πρέπει να είναι πολύ υψηλή, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν µωρά. ∆εν πρέπει να βρίσκονται στο οπτικό τους πεδίο εκθαµβωτικοί λαµπτήρες που θα τα εκνευρίζουν, µε αποτέλεσµα να µην µπορούν το βράδυ να ηρεµήσουν και να κοιµηθούν.
Χολ
Προτιµήστε ένα φωτιστικό που να συνδυάζεται µε το χώρο µε τον οποίο επικοινωνεί. Μην τοποθετείτε φωτιστικά µε µεγάλη φωτιστική απόδοση. Θυµηθείτε ότι το χολ είναι ένας χώρος που δεν χρειάζεται υπερβολικό φωτισµό.
Μπάνιο
Προτιµήστε φωτιστικά στεγανά ή ηµιστεγανά. Τοποθετήστε απλίκες, σποτ ή και λαµπτήρες φθορισµού µε την κατάλληλη φωτιστική-χρωµατική απόδοση.
Αποθήκη
Οι λεγόµενες αρµατούρες (µπάλες) είναι ιδανικές και οικονοµικές για αυτούς τους χώρους.
Λαμπτήρες
Η επιλογή του κατάλληλου λαµπτήρα αποτελεί σηµαντικό στοιχείο σε κάθε µελέτη φωτισµού. Περιλαµβάνει, εκτός των άλλων, και µια σειρά από παράγοντες που σχετίζονται άµεσα µε τον τρόπο που η πηγή φωτός χρησιµοποιεί τη διαθέσιµη σε αυτήν ενέργεια, όπως είναι η φωτεινή απόδοση, η διάρκεια ζωής, το αρχικό κόστος αγοράς, καθώς και το κόστος λειτουργίας των πηγών φωτισµού. Γενικά στην αγορά υπάρχουν τα εξής είδη λαµπτήρων:
Πυράκτωσης Η λειτουργία τους βασίζεται στην πυράκτωση του νήµατός τους και για τη λειτουργία τους δεν χρησιµοποιούµε βοηθητικές διατάξεις. ∆ιακρίνονται σε αλογόνου, ιωδίνης, απλούς λαµπτήρες κ.λπ.
Εκκένωσης Η λειτουργία τους βασίζεται στο φαινόµενο της εκκένωσης και παίρνουν συνήθως το όνοµά τους από το είδος του αερίου που χρησιµοποιούµε για την εκκένωση. ∆ιακρίνονται σε φθορισµού, HQI κ.λπ.
Λαµπτήρες αλογόνου
Λαµπτήρες πυράκτωσης ιωδίνης µε υψηλή σταθερή φωτεινή ροή, διάρκειας ζωής 2.000 ωρών και θερµοκρασίας χρώµατος. Είναι κατάλληλοι για την παρουσίαση αντικειµένων και στην αρχιτεκτονική και στη διακόσµηση. Με τη µεγάλη ποικιλία τους µπορούµε να επιτύχουµε τα ανάλογα θεµιτά αποτελέσµατα στον τονισµό αντικειµένων. Προσφέρονται µε χρυσό ή ασηµένιο καθρέφτη.
Λάµπες φθορισµού
Συχνά οι λάµπες φθορισµού βρίσκουν εφαρµογή εκτός από τους επαγγελµατικούς χώρους και σε οικιακούς χώρους. Αγοράζοντας ένα λαµπτήρα φθορισµού, πρέπει οπωσδήποτε να λάβουµε υπ’ όψη και την χρωµατική του απόδοση.
Θερµοκρασία χρώµατος
Ανάλογα µε το χρώµα που εκπέµπουν οι λαµπτήρες κατά την λειτουργία τους, διακρίνονται σε ψυχρούς (µε το φάσµα τους πλούσιο σε κυανή ακτινοβολία) και σε θερµούς (µε το φάσµα τους πλούσιο σε ερυθρές ακτινοβολίες), δηµιουργώντας θερµή ή ψυχρή εντύπωση αντίστοιχα.
Συστήματα έλεγχου φωτισμού και εξοικονόμηση ενεργείας
Τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και περισσότερο αναφορά στην ανάγκη περιορισµού της αλόγιστης κατανάλωσης ενέργειας, τις σοβαρές συνέπειες της θερµικής µόλυνσης στην ατµόσφαιρα, τις κλιµατικές αλλαγές κ.λπ. Σε ό,τι αφορά σε εσωτερικούς χώρους, µια λύση που ενδείκνυται από πολλές απόψεις είναι η χρήση dimmer στο φωτισµό. Η χρήση dimmer για πολλά χρόνια ήταν συνυφασµένη µε τη δηµιουργία κατάλληλης ατµόσφαιρας µέσω του φωτισµού, χωρίς όµως αυτό να συνοδεύεται από εξοικονόµηση ενέργειας, αφού οι κοινοί ροοστάτες επέτρεπαν σε ένα µέρος της ηλεκτρικής ισχύος να φτάσει στους λαµπτήρες, καταναλώνοντας την υπόλοιπη ως θερµότητα πάνω στην αντίσταση που περιείχαν.Την τελευταία δεκαετία, µε την πρόοδο της τεχνολογίας, οι κοινοί ροοστάτες έχουν αντικατασταθεί από σύγχρονα dimmer, τα οποία, µε τη χρήση ηλεκτρονικών διατάξεων παρέχουν, παράλληλα µε τη ρύθµιση της έντασης φωτισµού, σηµαντική εξοικονόµηση ενέργειας. Αξιοσηµείωτο είναι επίσης ότι η χρήση καλής ποιότητας dimmer στο φωτισµό αυξάνει κατά πολύ τη διάρκεια ζωής των λαµπτήρων, κάτι που µειώνει τόσο το κόστος συντήρησης που αφορά δτο φωτισµό, όσο και τη ρύπανση του περιβάλλοντος από τους «καµµένους» λαµπτήρες που καταλήγουν σε αυτό. Γενικά, µε το σωστό προγραµµατισµό, ένα τέτοιο σύστηµα µπορεί να γίνει σηµαντικό εργαλείο για τη µείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Λαµβάνοντας δε υπόψη και τις γενικότερες δυνατότητες που µπορεί να έχει ένα καλό σύστηµα ελέγχου, όπως η δηµιουργία διαφορετικών σεναρίων φωτισµού ανάλογα µε την εκάστοτε χρήση ενός χώρου ή ανάλογα µε την ώρα της ηµέρας ή και την εποχή ή ακόµα και εκτέλεση προγραµµατισµένων λειτουργιών χωρίς την ανθρώπινη παρέµβαση και γενικά τη δυνατότητα εύκολης προσαρµογής του στις απαιτήσεις του κάθε χρήστη, γίνεται φανερό ότι, µε τη χρήση κατάλληλων συστηµάτων ελέγχου φωτισµού, η εξοικονόµηση ενέργειας παύει να απαιτεί θυσίες, αλλά συµβαδίζει πλέον µε την άνεση και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
