Κατάθλιψη: Η νόσος του μέλλοντος
Δυόμισι χιλιετίες πριν, ο Ιπποκράτης την είχε ονομάσει «μελαγχολία» (μέλαινα χολή- μαύρη χολή).Σήμερα, αποτελεί μια από τις σημαντικότερες ψυχικές νόσους. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η κατάθλιψη είναι η 4η σοβαρότερη ψυχική νόσος. Εκτιμάται ότι 100 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως πάσχουν από κατάθλιψη, ενώ ακόμη εντυπωσιακότερο είναι πως ένας στους δέκα ανθρώπους θα νοσήσει κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής του.
Είναι μια ασθένεια που δεν διακρίνει φύλο, ηλικία, κοινωνική θέση, επάγγελμα ή οικογενειακή κατάσταση. Οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει ότι εμφανίζεται συχνότερα σε άγαμους, διαζευγμένους και κατοίκους αγροτικών περιοχών και πως οι γυναίκες νοσούν 2 φορές συχνότερα από τους άνδρες, σε κάθε περίπτωση όμως μπορεί να συμβεί στον καθένα. Μάλιστα, υπολογίζεται πως το 20% των γυναικών και το 12% των ανδρών θα εμφανίσουν καταθλιπτικό επεισόδιο κάποια στιγμή στη ζωή τους.
"Είχα ακούσει για την κατάθλιψη και πάντα πίστευα ότι συμβαίνει σε αδύναμους και κλειστούς χαρακτήρες", μας εμπιστεύεται η Βάλια, 28 ετών, η οποία βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο θεραπείας. "Ποτέ δεν είχα σκεφτεί ότι μπορεί να συμβεί και σ' εμένα. Συνήθως όμως έρχονται αυτά που δεν περιμένεις, έτσι δεν είναι;"
" Ήμουν πάντα κοινωνική και είχα πολλά ενδιαφέροντα. Παρατήρησα πρώτη φορά ότι κάτι δεν πήγαινε καλά όταν έχασα τη διάθεσή μου για γυμναστική. Συνήθως γυμναζόμουν δυο τρεις ώρες την ημέρα για πολλά χρόνια, όμως σταδιακά είδα ότι κουραζόμουν όλο και ευκολότερα. Στο πρώτο μισάωρο είχα κιόλας κουραστεί. Δεν έδωσα σημασία και σκέφτηκα πως μάλλον είχα βαρεθεί τη γυμναστική. Σιγά σιγά λιγόστεψα τις εξόδους μου και αισθανόμουν όλο και πιο καταπονημένη. Κάποια βράδια δεν μπορούσα να κοιμηθώ, ενώ άλλες μέρες δεν σηκωνόμουν από το κρεβάτι. Καθώς περνούσαν οι μήνες, γινόμουν χειρότερα. Σταμάτησα τη δουλειά, δεν ήθελα να βλέπω τους φίλους μου, έβγαλα πάλι ακμή, δεν είχα όρεξη να φάω, έβαζα τα κλάματα με το παραμικρό, έκανα τρεις μέρες να κοιμηθώ και συνέχεια νευρίαζα. Αυτή η ιστορία κράτησα περίπου ένα εξάμηνο και στο μυαλό μου την απέδιδα σε κάποια οικογενειακά προβλήματα που έτυχαν εκείνη την περίοδο.
Κατάλαβα ότι έπρεπε να ανησυχήσω σοβαρά όταν εμφάνισα αρρυθμίες στην καρδιά και άρχισα να ζαλίζομαι. Φοβήθηκα. Έκανα εξετάσεις: καρδιολογικές, αιματολογικές, ορμονικές. Δεν μου βρήκαν τίποτα. Ο παθολόγος μού είπε πως δεν είχα κάποιο οργανικό πρόβλημα και μάλλον τα αίτια ήταν ψυχοπαθολογικά. Όταν είδα πως το συμπτώματα επέμεναν, τελικά πήγα σε έναν ψυχολόγο, ο οποίος μου είπε πολύ ευγενικά ότι δεν μπορούσε να με βοηθήσει και καλύτερα να απευθυνόμουν σε έναν ψυχίατρο. Για ένα λεπτό, έμεινα να τον κοιτάζω αποσβολωμένη. Σε ψυχίατρο; Είχα, δηλαδή, κάτι τόσο σοβαρό;
Με τα πόδια κομμένα, πήγα στον ψυχίατρο, ο οποίος από την πρώτη συνεδρία κατάλαβε πως έπασχα από κατάθλιψη και αρχίσαμε αμέσως φαρμακευτική αγωγή. Τον ρώτησα πώς το έπαθα και είπε πως οι λόγοι μπορεί να ήταν πολλοί, αλλά το πιθανότερο από έναν νευροδιαβιβαστή που υπολειτουργούσε. Μου εξήγησε πως δεν χρειάζεται να έχεις χωρίσει ή να έχουν πεθάνει οι γονείς σου για να πάθεις κατάθλιψη. Οι λόγοι μπορεί να είναι κληρονομικοί ή βιολογικοί, εξαιτίας των νευροδιαβιβαστών σεροτονίνη και νοραδρελίνη που ίσως υπολειτουργήσουν. ʼλλοι άνθρωποι το παθαίνουν από φάρμακα που καταναλώνουν ή από εξαρτησιογόνες ουσίες, όπως το αλκοόλ.
Στην αρχή, δεν το είπα σε κανέναν, μόνο στη μητέρα μου, η οποία πρότεινε αμέσως τη λύση: άμα έβρισκα ένα αγόρι την προκοπής, θα συνερχόμουν. Δεν με κατάλαβε, αλλά τουλάχιστον δεν με πίεζε κιόλας. Το πρώτο δίμηνο, δεν βγήκα σχεδόν καθόλου από το σπίτι. Σιγά σιγά, με την αγωγή, έγινα καλύτερα και τώρα αισθάνομαι πια σχεδόν όπως παλιά. Αν είχα ξεκινήσει θεραπεία νωρίτερα, θα είχα γλιτώσει από πολλούς μήνες ταλαιπωρίας."
Κατάλαβα ότι έπρεπε να ανησυχήσω σοβαρά όταν εμφάνισα αρρυθμίες στην καρδιά και άρχισα να ζαλίζομαι. Φοβήθηκα. Έκανα εξετάσεις: καρδιολογικές, αιματολογικές, ορμονικές. Δεν μου βρήκαν τίποτα. Ο παθολόγος μού είπε πως δεν είχα κάποιο οργανικό πρόβλημα και μάλλον τα αίτια ήταν ψυχοπαθολογικά. Όταν είδα πως το συμπτώματα επέμεναν, τελικά πήγα σε έναν ψυχολόγο, ο οποίος μου είπε πολύ ευγενικά ότι δεν μπορούσε να με βοηθήσει και καλύτερα να απευθυνόμουν σε έναν ψυχίατρο. Για ένα λεπτό, έμεινα να τον κοιτάζω αποσβολωμένη. Σε ψυχίατρο; Είχα, δηλαδή, κάτι τόσο σοβαρό;
Με τα πόδια κομμένα, πήγα στον ψυχίατρο, ο οποίος από την πρώτη συνεδρία κατάλαβε πως έπασχα από κατάθλιψη και αρχίσαμε αμέσως φαρμακευτική αγωγή. Τον ρώτησα πώς το έπαθα και είπε πως οι λόγοι μπορεί να ήταν πολλοί, αλλά το πιθανότερο από έναν νευροδιαβιβαστή που υπολειτουργούσε. Μου εξήγησε πως δεν χρειάζεται να έχεις χωρίσει ή να έχουν πεθάνει οι γονείς σου για να πάθεις κατάθλιψη. Οι λόγοι μπορεί να είναι κληρονομικοί ή βιολογικοί, εξαιτίας των νευροδιαβιβαστών σεροτονίνη και νοραδρελίνη που ίσως υπολειτουργήσουν. ʼλλοι άνθρωποι το παθαίνουν από φάρμακα που καταναλώνουν ή από εξαρτησιογόνες ουσίες, όπως το αλκοόλ.
Στην αρχή, δεν το είπα σε κανέναν, μόνο στη μητέρα μου, η οποία πρότεινε αμέσως τη λύση: άμα έβρισκα ένα αγόρι την προκοπής, θα συνερχόμουν. Δεν με κατάλαβε, αλλά τουλάχιστον δεν με πίεζε κιόλας. Το πρώτο δίμηνο, δεν βγήκα σχεδόν καθόλου από το σπίτι. Σιγά σιγά, με την αγωγή, έγινα καλύτερα και τώρα αισθάνομαι πια σχεδόν όπως παλιά. Αν είχα ξεκινήσει θεραπεία νωρίτερα, θα είχα γλιτώσει από πολλούς μήνες ταλαιπωρίας."
Η περίπτωση της Βάλιας είναι χαρακτηριστική. Αυτό είναι το πρώτο πράγμα που σκέφτεται ένας ασθενής μόλις παρουσιαστούν τα συμπτώματα: «Φάση είναι, θα περάσει». Μάλιστα, σχεδόν οι μισές περιπτώσεις κατάθλιψης δεν αναγνωρίζονται και δεν υποβάλλονται σε θεραπεία, με αποτέλεσμα η κατάσταση ολοένα να χειροτερεύει και το 10% των ασθενών να οδηγείται στην αυτοκτονία. Με την έγκαιρη ψυχοθεραπεία ωστόσο και την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, η κατάθλιψη είναι απολύτως θεραπεύσιμη.
