Γιατί δε μένω έγκυος;

Το όνειρο μιας ευτυχισμένης οικογένειας, με το οποίο έχουν μεγαλώσει οι περισσότερες γυναίκες, γίνεται εφιάλτης όταν μετά από αλλεπάλληλες προσπάθειες σε μεγάλο χρονικό διάστημα, η πολυπόθητη εγκυμοσύνη δεν έρχεται. Το πρόβλημα της υπογονιμότητας, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, γίνεται όλο και πιο έντονο με τα χρόνια, με αποτέλεσμα πολλά ζευγάρια να αναζητούν την ευκαιρία του στις τεχνικές της εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Κάποιοι τα καταφέρνουν. Κάποιοι όχι. Το ερώτημα, όμως, που απασχολεί πολλές γυναίκες παραμένει: Γιατί δε μπορώ να μείνω έγκυος;
Οι ειδικοί απαντούν
Καταρχήν, το πρώτο πράγμα που πρέπει να ξεκαθαριστεί είναι το πότε πρέπει πραγματικά η γυναίκα να προβληματίζεται για το ότι δεν μπορεί να μείνει έγκυος. Ο μαιευτήρας γυναικολόγος κ. Στέφανος Χανδακάς, αφού αναφέρει ότι περίπου 20% των ζευγαριών αναπαραγωγικής ηλικίας παρουσιάζουν πρόβλημα υπογονιμότητας, λέει ότι «ένα ζευγάρι θεωρείται ότι έχει πρόβλημα υπογονιμότητας εάν προσπαθεί επί ένα έτος να συλλάβει χωρίς επιτυχία. Περίπου 60% των ζευγαριών συλλαμβάνουν μέσα σε έξι μήνες προσπάθειας με ελεύθερη σεξουαλική επαφή. Περίπου 20% επιτυγχάνουν με 18 μήνες προσπάθειας. Σε 20% περίπου των ζευγαριών, διαπιστώνονται προβλήματα στον άνδρα ή τη γυναίκα τα οποία μπορούν να θεραπευθούν ή να διορθωθούν. Στο υπόλοιπο 10% δεν ανευρίσκεται η αιτία της υπογονιμότητας ή η αιτία είναι άγνωστη (‘ιδιοπαθής υπογονιμότητα’).» Συνεπώς, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας αν δεν έχει περάσει πρώτα ένας χρόνος προσπαθειών.

Μετά από αυτό το εύλογο χρονικό διάστημα, ο γιατρός θα συστήσει στην γυναίκα συγκεκριμένες ορμονικές εξετάσεις αίματος στις οποίες θα πρέπει να υποβληθεί, ενώ θα πρέπει ταυτόχρονα να ελεγχθεί και το σπέρμα του συντρόφου της. Πέρα από τις αιματολογικές εξετάσεις, το πιθανότερο είναι ότι θα ακολουθήσουν και άλλες εξετάσεις όπως: υστεροσαλπιγγογραφία, υστεροσκόπηση με λαπαροσκόπηση και δοκιμασία βατότητας με χρωστική. Ο εκάστοτε γυναικολόγος θα εξηγήσει τον ρόλο της καθεμιάς από αυτές τις εξετάσεις και σύμφωνα με τα αποτελέσματα θα κρίνει την κατάλληλη μέθοδο σύλληψης στην οποία μπορεί να προχωρήσει η γυναίκα, αν αντιμετωπίζει πράγματι προβλήματα υπογονιμότητας.

Τα αίτια
Όπως αναφέρει και ο κ. Χανδακάς, «Μερικά από τα αίτια [της υπογονιμότητας] περιλαμβάνουν διαταραχές της ωοθυλακιορρηξίας, απόφραξη των ωαγωγών (σαλπίγγων), ενδομητρίωση, ινομυώματα, ανωμαλίες της ανατομίας των σαλπίγγων και των ωοθηκών λόγω προηγηθεισών χειρουργικών επεμβάσεων, ολιγοσπερμία ή απουσία σπερματοζωαρίων (ασπερμία), και αυτοάνοσες διαταραχές (παραγωγή αντισωμάτων) τόσο του άνδρα όσο και της γυναίκας.» Ορισμένα από αυτά τα αίτια βρίσκονται εντελώς εκτός του ελέγχου της κάθε γυναίκας, ενώ κάποια έχουν να κάνουν άμεσα με τον τρόπο ζωής της, την διατροφή και την υγεία της. Μία καλή ιδέα, λοιπόν, όταν μια γυναίκα ξεκινά τις προσπάθειες τεκνοποίησης, είναι τόσο αυτή και ο σύντροφός της να βελτιώσουν τον τρόπο ζωής τους, αλλάζοντας τον σε ορισμένα σημεία. Η ειδική παθολόγος κ. Αναστασία Μοσχοβάκη εξηγεί ποια είναι αυτά:

Υπερβολικό ή εξαιρετικά χαμηλό βάρος: Και οι δύο αυτές καταστάσεις μειώνουν την γονιμότητα της γυναίκας. Οι διαταραχές στην έκκριση υποφυσιακών ορμονών που επηρεάζουν τη λειτουργία του γυναικείου γεννητικού συστήματος, είναι συχνές στις παχύσαρκες γυναίκες και στις γυναίκες με πολύ χαμηλό σωματικό βάρος. Καλό είναι ο δείκτης μάζας σώματος να μην είναι άνω του 25 και κάτω του 17, στις γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική προσπάθεια.

Κάπνισμα: Αναμφισβήτητα το κάπνισμα ελαττώνει τη γονιμότητα και αυτό φαίνεται από τα ποσοστά υπογονιμότητας, τα οποία είναι υψηλότερα στους καπνιστές συγκριτικά με τους μη καπνιστές. Οι τοξίνες που παράγονται στον οργανισμό του καπνιστή, οδηγούν σε ταχύτερη απώλεια ωαρίων και σε ορμονικές διαταραχές.

Φάρμακα και τοξικές ουσίες: Ορισμένα φάρμακα και τοξικές ουσίες (π.χ. κοκαΐνη, μαριχουάνα), ελαττώνουν τη γονιμότητα. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και καφέ έχει συνδεθεί με χαμηλή ποιότητα σπέρματος στον άνδρα και μείωση της γυναικείας γονιμότητας. Εάν μία γυναίκα βρίσκεται σε αναπαραγωγική προσπάθεια, δεν θα πρέπει να καταναλώνει πάνω από τέσσερα ποτά αλκοόλ την εβδομάδα και πάνω από ένα καφέ την ημέρα.

Διατροφικές ελλείψεις: Ορισμένες διατροφικές ελλείψεις (π.χ. έλλειψη φυλλικού οξέος) έχουν συνδεθεί με ελαττωμένη γονιμότητα ή ανωμαλίες μετά τη σύλληψη. Για τον λόγο αυτό ορισμένες γυναίκες επωφελούνται από συμπληρώματα διατροφής εναλλακτικής ιατρικής ή βιταμινών που τονώνουν συνολικά τον οργανισμό.

Λοιμώξεις: Ορισμένες λοιμώξεις, οι οποίες μεταδίδονται κύρια με τη σεξουαλική επαφή (π.χ. χλαμύδια, μυκόπλασμα) μειώνουν τη γονιμότητα. Συχνά οι φλεγμονές αυτές είναι σιωπηλές, υπάρχουν επί μακρόν χωρίς εμφανή συμπτώματα και αποτελούν στην Ευρώπη βασικά αίτια στειρότητας, υπογονιμότητας, καταστροφής των γυναικείων σαλπίγγων, έκτοπης κύησης. Αρκετά άτομα θα είχαν αποφύγει υψηλού κόστους θεραπείες στειρότητας, εάν χρησιμοποιούσαν ανελλιπώς προφυλακτικό, από την έναρξη της σεξουαλικής τους δραστηριότητας, δεν αμελούσαν την ορθή περιοδική προληπτική ιατρική εξέταση και εάν είχαν διερευνηθεί και θεραπευτεί σωστά για σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις εγκαίρως, μετά την έναρξη της σεξουαλικής τους ζωής.

Υπερβολική κούραση: Η επίπονη, πολύωρη, καθημερινή σωματική άσκηση στη γυναίκα συνδέεται με πτώση της γονιμότητας. Οι αθλήτριες παρουσιάζουν σε μεγαλύτερα ποσοστά διαταραχές του κύκλου και μικρότερη γονιμότητα κατά τις περιόδους της επίπονης σωματικής άσκησης. Καλό είναι μία γυναίκα να επιλέγει ήπιες μορφές άσκησης (π.χ. περπάτημα), που βελτιώνουν τη φυσική κατάσταση του οργανισμού και να μην κάνει υπερβολές εάν είναι σε αναπαραγωγική προσπάθεια.

Άγχος: Οι αγχώδεις άνθρωποι έχουν μικρότερα ποσοστά γονιμότητας –αυτό ισχύει τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες. Μία συμβουλή που δίνουν οι ειδικοί είναι να υιοθετεί κανείς χαλαρωτικές συνήθειες, τις οποίες να απολαμβάνει σε τακτικά χρονικά διαστήματα (π.χ. μασάζ, ήπια άσκηση).

Τέλος, μία καλή ιδέα κατά την περίοδο που ένα ζευγάρι προσπαθεί να τεκνοποιήσει είναι η χρήση ορισμένων αξιόπιστων test ανίχνευσης των γόνιμων ημερών της γυναίκας. Με την γνώση που δίνουν τα τεστ αυτά -τα οποία διατίθενται σε φαρμακεία- για τις γόνιμες ημέρες, μεγιστοποιούνται οι πιθανότητες σύλληψης, όταν η συνουσία πραγματοποιείται κατά τις ημέρες αυτές.