Σύμφωνα με τον Οργανισμό Περιβαλλοντικής Προστασίας των ΗΠΑ (ΕPA), η ατμόσφαιρα μέσα στους χώρους μας μπορεί να έχει μέχρι και 5 φορές περισσότερους ρύπους από την εξωτερική, ανεξάρτητα από το αν το σπίτι βρίσκεται στο κέντρο της πόλης ή σε ένα προάστιο. Το χειμώνα, μάλιστα, το πρόβλημα αυτό επιδεινώνεται, καθώς οι περισσότεροι χώροι, λόγω εξοικονόμησης ενέργειας, δεν αερίζονται αρκετά. Τι μπορούμε, όμως, να κάνουμε για να περιορίσουμε την εσωτερική ρύπανση;
Στο σπίτι συμβιώνουμε με διάφορους ρύπους, που είτε μεταφέρονται από έξω με τον αέρα και τα ρούχα (ενώσεις από τις εκπομπές των αυτοκινήτων, σκόνη, γύρη) είτε παράγονται μέσα στο σπίτι από τα δομικά υλικά (μονωτικά, σοβάδες, διαλύτες, χρώματα, κόλλες), τα απορρυπαντικά (απολυμαντικά, εντομοκτόνα, χλώριο), τα χημικά με τα οποία είναι εμποτισμένα τα υφάσματα, τα έπιπλα (φορμαλδεΰδη κ.ά), και άλλα που προκύπτουν από τις δραστηριότητές μας (κάπνισμα, μαγείρεμα), ακόμη και από το μεταβολισμό μας (π.χ. αναπνοή). Όταν βρίσκονται σε υψηλές συγκεντρώσεις, οι ρύποι αυτοί μπορούν να προκαλέσουν ερεθισμό στο δέρμα, τα μάτια και τη μύτη, πονοκέφαλο, ζαλάδες, ταχυκαρδία, κόπωση, ναυτία, ενώ η μακροχρόνια έκθεση μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στο καρδιαγγειακό και στο νευρικό σύστημα, ακόμη και να αυξήσει τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου.
Ο σημαντικότερος τρόπος να βελτιώσετε τον αέρα του σπιτιού είναι ο αυτονόητος: Ανοίγετε τα παράθυρα οπωσδήποτε 1-2 φορές την ημέρα -τις ώρες που η κίνηση στους γύρω δρόμους δεν είναι αυξημένη- για να ανανεώνεται ο αέρας. Οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική μέθοδο χρησιμοποιήσετε, καλό είναι να λειτουργήσει συμπληρωματικά.
Στην αγορά υπάρχει πληθώρα συσκευών που καθαρίζουν τον αέρα του σπιτιού. Για να βρείτε ποια ταιριάζει καλύτερα στις δικές σας ανάγκες, πρέπει να λάβετε υπόψη, πέρα από το κόστος αγοράς και συντήρησης, ποιους ρύπους απομακρύνει, πόσα τετραγωνικά μέτρα καλύπτει, καθώς και τον όγκο του αέρα που φιλτράρει ανά λεπτό. Επισκεφτείτε, λοιπόν, ένα εξειδικευμένο κατάστημα, το οποίο θα σας βοηθήσει να επιλέξετε το κατάλληλο σύστημα καθαρισμού και θα σας ενημερώσει για τον τρόπο χρήσης και συντήρησής του. Να θυμάστε, ωστόσο, ότι καμία συσκευή δεν είναι σχεδιασμένη να απομακρύνει όλους τους ρύπους, γι’ αυτό και η χρήση τους είναι συμπληρωματική. Σε γενικές γραμμές, στην αγορά θα βρείτε τα ακόλουθα συστήματα καθαρισμού:
● Με τη βοήθεια ανεμιστήρα, ο αέρας περνά μέσα από ειδικό πλέγμα που παγιδεύει σωματίδια, όπως αλλεργιογόνα (γύρη, σκόνη) και ερεθιστικές ουσίες.
● Παράγουν και εκπέμπουν αρνητικά ιόντα στην ατμόσφαιρα για να ελκύσουν και να αδρανοποιήσουν σκόνη, αλλεργιογόνα και ερεθιστικές ουσίες. Η συσκευή καλό είναι να διαθέτει και το τελευταίας τεχνολογίας φίλτρο HEPA. Οι ιονιστές παράγουν υποπροϊόντα όζοντος και γι’ αυτό θα πρέπει να μάθετε αν τα επίπεδά τους είναι μέσα στα αποδεκτά όρια.
● Ηλεκτροστατικά φίλτρα: Τα σωματίδια της σκόνης, αφού φορτιστούν ηλεκτροστατικά μέσα σε θάλαμο του συστήματος καθαρισμού, περνούν μέσα από φίλτρο HEPA, όπου μηχανικά παρακρατούνται.
● Χρησιμοποιούνται για την απομάκρυνση οσμών, χημικών και αερίων, όπως ο καπνός του τσιγάρου, οι αναθυμιάσεις από μπογιές και το μαγείρεμα.
● Προσφέρουν απόσμηση του αέρα, σκοτώνουν μικρόβια και απομακρύνουν τη μούχλα. Ωστόσο, η χρήση τους δεν συνιστάται από τον ΕΡΑ, γιατί συχνά οι εκπομπές όζοντος ξεπερνούν τα αποδεκτά όρια και μπορεί να επηρεάσουν τον ιστό των πνευμόνων, προκαλώντας κρίση άσθματος σε όσους πάσχουν.
Κατά τη διάρκεια της ημέρας, λειτουργούν ως φυσικοί ιονιστές που δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα και απελευθερώνουν οξυγόνο, ενώ ταυτόχρονα ρυθμίζουν την υγρασία. Μάλιστα, έρευνες που διεξήγαγε η NASA έδειξαν ότι κάποια είδη οικιακών φυτών έχουν την ικανότητα να φιλτράρουν τον αέρα, απομακρύνοντας σκόνη και άλλες ουσίες. Για παράδειγμα, το χρυσάνθεμο, το μπαμπού, οι μαργαρίτες απορροφούν καλύτερα το βενζόλιο, η αζαλέα, η αλόη, τα κρίνα τη φορμαλδεΰδη και το φιλόδεντρο, ο πόθος, η ποϊνσέτια το τριχλωροαιθυλένιο (μελάνια, βερνίκια, μπογιές).
● Επιλέξτε αλεξανδρινό ή δράκαινα και, αν έχετε χώρο, φίκο, φιλόδεντρο ή κέντια.
● Αν είναι φωτεινή, τοποθετήστε κυκλάμινα ή αζαλέες, αλλιώς καλαθέα ή φιττόνια.\
● Σε δωμάτια με μέτριο φωτισμό, βάλτε διεφενμπάχια και σανσεβέρια, ενώ σε δωμάτια με λίγο φως σπαθίφυλλο. Αν έχετε χώρο, τοποθετήστε ένα φίκο ή ένα φιλόδεντρο. Τα φυτά θα απορροφούν επιπλέον τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία που δημιουργεί ο υπολογιστής και οι άλλες συσκευές.
● Βάλτε ορχιδέες ή βρομέλιες, που σε αντίθεση με τα περισσότερα φυτά δεσμεύουν το διοξείδιο του άνθρακα τη νύχτα.
● Μπάνιο: Επειδή συνήθως έχει λίγο φως και υγρασία, ταιριάζει το μπαμπού. Αν είναι φωτεινό, βάλτε πάπυρο.
Για να περιορίσετε τις εκποµπές ρύπων στο εσωτερικό του σπιτιού, προτιµήστε υλικά που δεν απελευθερώνουν τοξικές ουσίες.
● Χαλιά από οργανικές ίνες (µαλλί, βαµβάκι, γιούτα).
● Υλικά και ρούχα που δεν έχουν υποστεί µεγάλη χηµική επεξεργασία.
● Φυσικά αρωµατικά χώρου και είδη καθαρισµού χωρίς τεχνητές αρωµατικές ύλες.
● Μπογιές, βερνίκια και κόλλες που έχουν ως βάση το νερό.
● Αντικείµενα από οικολογικά υλικά.
● Έπιπλα από µασίφ ξύλο.
● Φυσικά «σπιτικά» εντοµοαπωθητικά και παρασιτοκτόνα.
● Πριν αρωµατίσετε το χώρο, αερίστε τον καλά.
● Φροντίστε κάθε 1 ώρα να ανανεώνετε τη δόση των ελαίων, προσθέτοντας 3 σταγόνες. Για τους µεγάλους χώρους, συνιστάται η ανανέωση του ελαίου κάθε 30 λεπτά και όχι η χρήση διπλής δόσης.
● Bάλτε το αιθέριο έλαιο πριν ζεσταθεί το νερό στο λύχνο, ώστε να εξατµιστεί αργά.
● Μετά από κάθε καύση, καθαρίζετε το λύχνο.
Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει περίπου 4.000 χημικές ενώσεις, όπως αρσενικό και κάδμιο, πολλές από τις οποίες μένουν προσωρινά στις επιφάνειες και διοχετεύονται ξανά στον αέρα. Μάλιστα, όταν τα τσιγάρα καίγονται στο σταχτοδοχείο, παράγονται περισσότερες τοξικές ενώσεις, καθώς η καύση είναι ατελής. Καλό είναι, λοιπόν, να καπνίζετε κοντά σε ανοιχτά παράθυρα, στο τζάκι ή ακόμη καλύτερα στο μπαλκόνι.
Βγάλτε τα παπούτσια
Προσπαθήστε να μην κυκλοφορείτε μέσα στο σπίτι με τα παπούτσια που, πέρα από τις ακαθαρσίες, μεταφέρουν μόλυβδο, παρασιτοκτόνα και βλαβερές ενώσεις δομικών υλικών.
Αρωματίστε φυσικά
Μπορεί εσείς να κάνατε τα παραπάνω, αλλά, αφού τηγανίσατε το ψάρι, η ατμόσφαιρα έγινε πάλι αφόρητη. Καλύψτε τις δυσάρεστες οσμές με φυσικά αρωματικά:
● Ποτ πουρί Θα το φτιάξετε μόνοι σας από μείγματα αποξηραμένων λουλουδιών, φύλλων και μπαχαρικών με την προσθήκη 2 κουταλιών σταθεροποιητή (ρίζα ίριδας ή μοσχολίβανο για κάθε 4 φλιτζάνια αποξηραμένου υλικού), αλλά και με αιθέρια έλαια και πουγγιά από αρωματικά βότανα.
Φροντίστε μία φορά το μήνα να καθαρίζετε τα προφίλτρα ή τις εξωτερικές κυψέλες εισόδου του αέρα. Επίσης, αλλάζετε σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές τα φίλτρα των συσκευών, γιατί αλλιώς, αντί να βελτιώνουν, υποβαθμίζουν την ποιότητα του αέρα.